Artık bu tür makina üretilmediğinden yakın zamanda bir fotograf makinası almış iseniz bundan korkmanıza gerek yok. Ancak saydam çekerken verilen diyaframın bir tık altını ve üzerini de çekme kuralı hâlâ geçerlidir. Biraz fazla film harcarsınız ama çekim garantisi için bunu göze almanız gerekir. Bir daha tekrarı olmayacak veya tekrarı çok pahalıya patlayacak bir çekim yapıyor olabilirsiniz. Bunun için bazı makinalarda deklanşöre bir kere bastığınızda otomatik olarak üç çekimi de ( bir üstünü-verileni-bir altını) yapacak ayarlar eklenmiştir. Saydam mı, negatif mi? diye sorarsanız. Size şöyle söyleyeyim tam değerinde çekmiş olsanız bile negatifin toleransının yüksek olması, markası, baskı yapılan kartın cinsi, banyonun durumu ve baskı yapan operatör görüntüye etki eder. Çekmiş olduğunuz görüntünün renklerini aslı gibi elde etmeniz hemen hemen imkansızdır. Ancak saydam sadece banyo edilir ve doğru değerler verilmişse gerçek renkleri elde edersiniz. Üstelik saydamda, kart baskısında olmayan bir derinlik

vardır. İzlenmesi bunun için keyiflidir. Biraz daha masraflı gözükebilir ama unutmayın hem ucuz, hem kolay hem de güzel birşey yoktur. Güzel birşey elde etmek için biraz uğraşmak gerekir. Ve de herşeyin bir bedeli vardır. Kaliteyi ucuza elde etmek pek mümkün değil. Gelelim sağdaki siyah - beyaz fotografa. Bir bebek, aradığı şeyin baktığı yönde olmadığını zamanla anlayacaktır. Fotografçılar için de aynı şey söz konusudur. Kendimizi her fotograf çekiminde bebek yerine koyarsak daha farklı açıların olması gerektiğini hiç unutmamış oluruz. Çekim yeriniz olması gereken yer dahi olsa konuyu farklı açılardan da görmeyi deneyin. Her fotografın öncesi ve sonrasının da olabileceğini hesaba katarak farklı zamanlarda orayı veya o şeyi çekmeyi sürdürün. Belki de o fotografın en güzel anını diğer çekiminizde yakalayacaksınız. Bilinmez. Fotografçıyla çektikleri arasında yaşam boyu sürecek bir ilişki vardır. Bu ilişkiyi koparmayın lütfen. Aslında fotografçının çektikleri yaşamın kendisidir. Veya öyle olmalıdır. Yaşam sürekli gözlenmeli, farklılıklarının farkında olunmalıdır. Yaşamın keyfine bu şekilde varılır. Bu bir iş disiplinidir ve bu iş disiplini içersinde çektikleriniz de tıpkı keyifli olan o yaşam gibi keyifle izlenecek fotografları elde etmenizi sağlar. Bir diğer önemli nokta da çekim konusunun sorgulanmasıdır.